Amsterdam: nieuwe en oude architectuur

Kanotocht Amsterdam, 19 november 2006

Hoe verassend kan een stadstocht zijn. ‘Amsterdam - architectuur’, maar dan wel per kano. Toen ik me opgaf had ik eigenlijk meer zin in een tocht door groene polders. Maar nu zeg ik: “Dit had ik absoluut niet willen missen!”.

Onder leiding van Maurits de Die starten we in Zeeburg in de Nieuwe vaart.
Via een stukje Amsterdam Rijnkanaal met een stevige deining van passerende duwbakken komen we al snel tussen de voormalige oostelijke havenkades.

De afgelopen jaren zijn die haveneilanden ontwikkeld tot een stedelijk woonmilieu aan het water. Veel nieuwe architectuur: mooi, lelijk, creatief, doodsaai. De meningen kunnen verschillen maar het is zeker de moeite waard om het vanaf het water te bekijken.

We hebben het geluk dat een van ons, Adrian, jarenlang heeft gewerkt als projectleider in de stedelijke ontwikkeling in Amsterdam. Adrian kan ons vertellen over achtergronden, anekdotes en sappige details van de stenen façades die aan ons voorbij trekken.

Via een grachtje door het Java-eiland, komen we in het IJ. Met dit rustige weer is dat een ‘eitje’. Maar als er meer wind staat moet je uitgaan van grootwater condities. Na het ritme van bebouwing langs het IJ-front is de uiterste oostpunt van het Java-eiland een opvallend lege plek. Volgens Adrian konden de stedenbouwkundigen het er niet over eens worden hoe deze bijzondere plek, die door sommigen ‘de clitoris van de stad’ genoemd wordt, in te vullen. Even verderop vormt het Muziekgebouw aan het IJ een scherpe markering van de kop van de volgende havenkade.

Bij het Centraal Station is het goed uitkijken bij het passeren van de drukke ponten over het IJ. Als een stel zwervers schuilen we onder een betonnen overhang tegen een onverwacht harde regenbui. Na het station duiken we het Westerdok in. Ineens van het ruime water weer de stad in. We vinden er een geschikte steiger om te pauzeren en zien de verkiezings-campagneboot van de SP met veel muziek en ballonnen voor de eerste keer langskomen.

Van het Westerdok, varen we onder de spoorlijn door de Prinsengracht in met recht voor ons de Westertoren.

Vanaf de Westerkerk en het Anne Frankhuis even terug en dan doorsteken naar de Keizersgracht. Gracht in gracht uit, je komt ogen te kort. De monumentale grachtenpanden en pakhuizen lijken vanaf het water nog beter tot hun recht te komen. Je blijk gaat automatisch omhoog en je ziet minder beeldverstoring op straatniveau. Maurits doet zijn best om af en toe een bijzondere gevel of een jaartal onder onze aandacht te brengen. Maar er zijn teveel grachtenpanden en dan ook nog al dat drijvende gedoe in de grachten, waar je ogen aan blijven haken. Via de Oude Voorburgwal, een heel oud stukjes Amsterdam, en de achterkant van de St. Niklaaskerk komen we in het Oosterdok. De Schreierstoren was vroeger de plek waar vrouwen afscheid namen van hun mannen of geliefden die naar zee vertrokken.

We moeten onderhand doorvaren om niet te laat bij ons eindpunt aan te komen. We laten het groen-koperen Nemo gebouw en het Maritiem museum met het VOC-schip links liggen en komen uiteindelijk in de Amstel.

Voor de derde keer komt de SP-campagneboot langs, swingend op weg naar een verkiezingswinst waarvan ze de omvang nog niet weten. Carré ligt statig als altijd in de late middagzon.

Langs de drukke Mauritskade komen we in een heel ander stuk Amsterdam, dat ik niet ken. De strak-zakelijke gebouwen van de Hogeschool, het Tropenmuseum en verderop langs het water een aantal heel geslaagde appartementenblokken van een jaar of 10 oud. Van daar is het niet ver meer naar de Nieuwe Vaart. Dramatisch tekent zich een molen af tegen de avondlucht die van felgeel en beige-oranje naar paarsgrijs kleurt.

Als we bijna bij ons startpunt zijn begint het vies te regenen en dat houdt niet meer op. Zo snel mogelijk kano’s opbinden en zonder omkleden de auto in. Gelukkig zit er nog genoeg warme thee in de thermos.Tevreden slurpend rijden we in de vallende schemering Amsterdam uit.